იუ გუო, ჯია იუ, ი ჟანგი, ვეი-ში ლიუ,
Yu-Yuan Huang, Ya-Ru Zhang, Wei Zhang, Qiang Dong,
Jian-Feng Feng, Wei Cheng და Jin-Tai Yu
Nature Aging, Volume 4, e247–260, 2024 February
პროტეომიური სისხლის ანალიზი იძლევა უნიკალურ შესაძლებლობებს დემენციის დაწყების პროგნოზირებისთვის. მეცნიერებმა დიდი ბრიტანეთის ბიობბანკის 50000-ზე მეტი ჯანმრთელი ზრდასრული ადამიანის სისხლის ნიმუშები გამოსცადეს, რომელთაგან 1417-ს განუვითარდა დემენცია 14-წლიანი შემდგომი პერიოდის განმავლობაში. პლაზმის 1463 ცილიდან GFAP, NEFL, GDF15 და LTBP2 დადგინდა, რომ თანმიმდევრულად ასოცირდება ყველა სახის დემენციის, ალცჰეიმერის დაავადების (AD) და სისხლძარღვთა დემენციის განვითარების უდიდეს რისკთან. ზოგიერთ მონაწილეს (რომლებსაც კვლევის დროს განუვითარდათ დემენცია) ჰქონდათ ამ ცილების დონე სისხლში ნორმალურ ზღვარს აღემატებოდა სიმპტომების გამოვლენამდე ათი წლით ადრე.
ავტორებმა გამოიყენეს მანქანათმცოდნეობის ტექნიკა პროგნოზირებადი ალგორითმების შესაქმნელად, ოთხი ბიომარკერის ცილის დონის შერწყმით დემოგრაფიულ მონაცემებთან, როგორიცაა ასაკი, სქესი, განათლების დონე და ოჯახის ისტორია. მოდელმა იწინასწარმეტყველა დემენციის სამი ქვეტიპის გაჩენა, მათ შორის ალცჰეიმერის დაავადება, დაახლოებით 90% სიზუსტით, მონაწილეთა ოფიციალურ დიაგნოზამდე ათ წელზე მეტი ხნის მონაცემების გამოყენებით.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ GFAP-ის მაღალი დონის მქონე ადამიანებს 2,32-ჯერ უფრო ხშირად უვითარდებოდათ დემენცია. გარდა ამისა, GFAP და NEFL დონეებმა დაიწყეს ცვლილება დემენციის დიაგნოზამდე 10 წლით ადრე. კვლევის შედეგები აჩვენებს GFAP-ს, როგორც საუკეთესო ბიომარკერს დემენციის პროგნოზირებისთვის, დიაგნოზამდე დიდი ხნით ადრე, რაც მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს დემენციის მაღალი რისკის მქონე ადამიანების იდენტიფიცირებისთვის.